پایگاه خبری میهن خبر

نقش آیت الله هاشمی رفسنجانی در فرآیند مدیریت استراتژیک کشور

اگرچه تدوین برنامه استراتژیک کشور را گروهی از افراد متخصص بر عهده دارند اما نهایتا اشخاص تاثیرگذار در نظام جامعه، مسئولیت ایجاد تعادل و برقراری آرامش را بر دوش می کشند. این اشخاص تاثیرگذار غالبا پنج وظیفه را برعهده دارند:
۱- انتقادات وارد بر حکومت را از داخل و خارج کشور رصد کرده و بر جهت دهی برنامه استراتژیک کشور نظارت کنند. در این میان «ذکاوت» و «هوش سیاسی» این افراد تاثیرگذار بسیار حائز اهمیت می باشد.
اهمیت این نکته زمانی مشخص می شود که پس از تجزیه و تحلیل شرایط بحرانی تصمیمات درستی برای ایجاد فضای آرام در جامعه را حاصل نمایند.
 ۲- ایجاد یک سناریوی از پیش تعیین شده برای آمادگی مواجهه با بحرانهای سیاسی  و اقتصادی از دیگر اقدامات و وظایف این اشخاص می باشد. در واقع با طرح سناریوهای احتمالی در وضعیت بحران آین آمادگی برای نظام حکومتی یک کشور حاصل خواهد شد و ضریب پایداری و ثبات کشور را بالا برده و از دغدغه های فکری رهبر نظام برای برقرای امنیت خواهد کاست.
۳-  تاکید بر اعتقاد و صداقت در نظام حکومتی یک کشور و هدایت برنامه استراتژیک در راستای ارزشهای دینی و حکومتی از وظایف دیگر این اشخاص بوده تا پایه های ارزشی یک جامعه را محکم تر از گذشته بنا نهند.
تاکید شفاف و با پرهیز از شک و تردید بر اصول اخلاقی و دینی باعث می شود تا مدیران ارشد کشور دقت نظر بیشتری بر این قضیه داشته و بالطبع این مسئولیت اجتماعی تا سطوح پایین اجتماع سرایت خواهد نمود.
۴- «ارزیابی عملکرد» و «اتخاذ اقدامات اصلاحی» و «در دست داشتن ابتکار عمل» سه نقطه کلیدی در هدایت برنامه های پیچیده استراتژیک یک کشور می باشد.
۵- افزایش اعتبار و بالابردن درجه نفوذ «رهبر جامعه» از دیگر نکاتی است که می بایست همراه با اجرای برنامه جامع استراتژیک کشور به آن دقت نمود.
در تمامی موارد یادشده باید دقت نمود که «مرد عمل بودن» کلیدی ترین و ارزشمندترین بازوی حرکتی برای هدایت درست یک جامعه منسجم می باشد.
آیت الله هاشمی رفسنجانی یار دیرین رهبر معظم انقلاب نمونه کم نظیری از این اشخاص تاثیرگذار در جامعه بود که با اتخاذ تدابیر مهم در مقاطع بحرانی، نقش تاثیرگذاری در هدایت فرآیند استراتژیک کشور داشت.
 هوش سیاسی و هوش تصمیم گیری ایشان در مقاطع مختلف از جمله قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، زمان جنگ تحمیلی و همچنین در زمان ریاست ایشان در مجمع تشخیص مصلحت نظام نه تنها فتنه های دشمنان این مرز و بوم را خنثی نمود بلکه باعث تحکیم بیش از پیش نظام گردید.
به عنوان مثال می توان به روش فرماندهی استراتژیک ایشان در جنگ تحمیلی اشاره نمود که پس از روزها مذاکره و مباحثه برای رسیدن به یک تصمیم جمعی با حداکثر اقناع به این نتیجه رسیدند که موضع ایران را طوری تعریف کنند که با وجود توانمندیهای نظامی کشور،‌ به سمت و سوی اشغال نروند چون نتیجه اشغال عراق چیزی شبیه به باتلاق امروز عراق توسط اشغالگران می شد!!
با این وجود استراتژی انتخابی خوب دفاع کردن و خوب تمام کردن بود که به حول و قوه الهی این کار به خوبی انجام شد. در واقع هدف این بود که با تصرف منطقه استراتژیک مثل قطع رابطه بصره با مرکز عراق و یا قطع راه عراق به دریا را در دست گرفته و نتیجتا ختم و فصل جنگ را منوط به خواسته های ایران نماییم.
نمونه های درخشان دیگری در کارنامه این بزرگ مرد وجود دارد مثل اتخاذ تصمیم استراتژیک ایران در تجاوز صدام به کویت و یا تصمیم بی طرفی در جنگ آمریکا و عراق و صدها نمونه دیگر که با مطالعه زندگینامه این بزرگ مرد می توان بیشتر و بیشتر با زوایای هوش سیاسی ایشان آشنا شد.
هفت ویژگی شخصیتی هاشمی رفسنجانی که او را متمایز نمود:
به نظر شما چطور یک مدیر استراتژیک می تواند به فردی تاثیرگذار در جامعه بدل شود؟!
ویژگیهای حرفه ای که در زیر می خوانید مشخصات یک شخصیت برجسته سیاسی است که در سالهای متمادی از خود بروز داد تا از او به عنوان یک شخص تاثیرگذار در نظام حکومتی کشور یاد شود.
۱- منش والا
همیشه اشخاص عمیق به جایگاه بالا دست می یابند. در واقع منش والای این مرد بزرگ باعث می شد که اطرافیان او و مردم عمق شخصیت او را درک کرده و به نظرات ایشان احترام بگذارند. در اصل این نکته کلیدی ترین مشخصه یک مدیر استراتژیک برای هدایت و اجرای نقشه جامع استراتژی یک کشور می باشد.
۲- دانش
اطلاعات سیاسی و اقتصادی و آگاهی از اتفاقات داخلی و بین المللی برای یک مدیر استراتژی نقش حیاتی به دنبال دارد. در واقع آیت الله رفسنجانی واقعیت ها و عوامل موجود را درک می نمود و با تصور آینده نیازها را پیش بینی می نمود.
3- بینش و بصیرت
لازم مدیریت استراتژیک تنها تسلط براطلاعات نیست،  یک مدیر می بایست درک بالایی از مسائل نا آشکار و نهفته داشته باشد. درواقع آینده پژوهی وحس غریزی،  یک مدیر استراتژی است که کمک می کند طراحی مناسبی بر مبنای مقتضیات موجود برای نقشه جامع شکل بگیرد، که تمامی این موارد براساس شم بالای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حکومتی یک مدیر جامع عمل می پوشد.
سازماندهی مجدد و اولویت بندی مصالح کشور بر اساس دید روشن و بصیرت آیت  الله  رفسنجانی در مقاطع بحرانی کشور را ازاتفاقات ناخوشایند رهایی بخشید.
4- ارتباطاعات
یک مدیر یا رهبر استراتژیک زمانی به اوح می رسد که پیروان گسترده و ارتباطات قابل ملاحظه ایی در سطح کشور و بین الملل داشته باشد و هرچه این روابط عمیق تر باشد توانایی مدیر را بیشتر خواهد نمود.
محبوبیت ایشان در سطوح داخلی جامع و در سطح بین الملل به ایشان کمک نمود که تصمیمات کلان خود را به کمک ارتباطات گسترده ایشان به عمل تبدیل کند.
5- تجربه
گرچه تجربه اعتبار را تضمین نمی کند ولی مدیر استراتژیک را قادر می سازد تا به اطرافیان خود وافراد جامع حس بزرگی را القا کند.
همانطور که می دانیم آیت  الله  هاشمی قبل و بعد از انقلاب در پست های کلیدی کشور وظیفه هدایت برنامه استراتژیک را بر عهده داشت. در واقع تنها شخصی بود که مدیریت کلان قوای مقننه و مجریه و همچنین مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده داشت که نشأت گرفه از تجربه زیاد ایشان در امور اداره یک کشور می باشد.
6- موفقیت در گذشته
همانطور که اشاره شد آیت ا.. هاشمی تنها شخصی بود که در حوزه های کلان مدیریتی جامع، سکان دار بود. سابقه خوب ایشان در دوره ریاست جمهوری به افزایش اعتماد و ضریب نفوز ایشان کمک می نمود.
7-توانایی
خلاصه مطلب این که برای مدیران و اشخاصی که متولی اجرای برنامه استراتژیک کشور می باشند بسیار مهم است که مدیر استراتژیک چه قابلیت هایی را دارا می باشد. در واقع این افراد به دلیل قابلیت های یک مدیر به حرف او گوش می دهند، آن را قبول می کنند و اجرا می کنند. شاید این ایراد وارد باشد که مدیران سطوح پایین تر به دلیل ریش سفیدی آیت  الله  هاشمی یا جایگاه ایشان به حرف ایشان گوش می دادند ولی اینکه حرف را به عمل بتوان تبدیل نمود ارتباط مستقیمی با توانمندی های این بزرگ مرد دارد.
نگاه به مسائل از عینک رهبری
مدیریت کارساز و استراتژیک و عشق ایشان به رهبر نظام بر هیچکس پوشیده نیست فعالیت استراتژیک آیت  الله  هاشمی در مسند ریاست مجلس، ریاست جمهوری و ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین مجلس خبرگان و همسویی در اغلب مواقع با رهبر معظم انقلاب باعث شده بود دشمنان این مرز و بوم جرات نکنند از اختلافات جزیی که بین مدیران ارشد کشور در مقاطعی بوجود می آید سوء استفاده نمایند و هر زمان که مملکت و نظام با چالشی روبرو می شد یکی از مردان میدان کسی نبود جز هاشمی رفسنجانی عدم عبور از خطوط قرمز اصلی یعنی انقلاب و رهبری، شاخصه ایشان در مقاطع مختلف مدیریتی ایشان بود
همدلی و همفکری در اتخاذ تصمیمات کلان استراتژیک با رهبر معظم انقلاب باعث شده بود که، رهبر عزیزمان در پیام تسلیت خود به این موضوع اشاره نماید که، با فقدان هاشمی اینجانب هیچ شخصیت دیگری را نمی شناسم که تجربه ای مشترک و چنین دراز مدت را با او در نشیب و فراز های این دوران تاریخ ساز به یاد داشته باشم.
هر زمان که رهبران یک جامعه با مشکلی مواجه می شوند، به طور خودکار به اندازه گیری و سنجش مشکل پرداخته و با استفاده از قانون شم رهبری به حل و فصل آن می پردازند. در واقع یک رهبر کارآمد هر مسئله ایی را باجهت گیری رهبرانه ارزشیابی می کند. لذا از آنجا که رهبر معظم انقلاب در مواقع استراتژیک از وجود افراد تأثیر گذار در تصمیمات مهم استراتژیک، هاشمی رفسنجانی بود. می توان به این نتیجه رسید که این بزرگ مرد مرحوم از دوران پرفراز ونشیب قبل و پس از انقلاب همسو با نظام انقلاب ورهبر حرکت کرده و به مسائل مهم کشور با عینک رهبری نگاه می نمود.
در پایان باید خاطر نشان کرد که اندوه ما در غم از دست دادن این مرد مبارز و انقلابی در واژه نمی گنجد. لذا آرزو می کنیم که وسعت صبرخانواده ایشان به اندازه دریای عمقشان باشد و با هم دعا می کنیم تا خداوند متعال روح این بزرگ از دست رفته را قرین رحمت نماید.
سید محمد مهاجر
مشاور و تحلیل گر استراتژی
منبع : ماهنامه پیام روشن